Im ktoś jest młodszy, tym myśl o emeryturze jest dla niego odległym punktem na horyzoncie życia. Jednak im wcześniej zaczniemy planować i oszczędzać na nią, tym większe szanse na finansowe bezpieczeństwo i realizację marzeń po zakończeniu aktywności zawodowej. Przyszły emeryt staje przed nie lada wyzwaniem – nie tylko musi podjąć decyzję o samodzielnym odkładaniu pieniędzy, ale również wybrać sposób, w jaki to robić. A możliwości jest naprawdę sporo.
Czy zgromadzony kapitał wystarczy na godne życie?
Konieczność samodzielnego oszczędzania na emeryturę to temat, który od lat gości w mediach i kampaniach społecznych. W publikacjach pojawiają się słowa o godnym życiu, możliwości realizowania pasji i podróżowania na emeryturze. Nie brak też argumentów ekonomicznych, które mają pokazać, że spokojne życie, a zwłaszcza realizacja marzeń, nie będzie możliwe bez samodzielnego odkładania na emeryturę. Najlepiej przez wiele lat, bo wtedy wystarczą niewielkie kwoty, które nie rzutują mocno na domowy budżet.
Obecne wyliczenia wskazują, że emerytura z ZUS-u wyniesie nieco mniej niż połowę ostatniego wynagrodzenia dzisiejszych 40- i 50-latków. Prognozy są jeszcze mniej optymistyczne dla 30-latków – szacuje się, że mogą oni otrzymać z ZUS-u niespełna 40% ostatniej pensji, według niektórych analiz nawet poniżej 30%.
Skąd tak niskie świadczenia? Głównym powodem jest demografia. Żyjemy coraz dłużej, a to oznacza, że zgromadzone przez nas składki emerytalne muszą wystarczyć na finansowanie emerytury przez coraz dłuższy czas. W efekcie świadczenia emerytalne w relacji do zarobków maleją.
Jak samodzielnie zadbać o przyszłość?
Większość z nas nie ma na co dzień do czynienia z finansami, więc naturalne jest postawienie przynajmniej dwóch pytań – Jak samodzielnie oszczędzać na emeryturę? Czy można w tym zakresie liczyć na jakieś wsparcie, np. w postaci zachęt podatkowych?
Istnieje wiele sposobów gromadzenia kapitału emerytalnego. Są one na tyle różnorodne, że każdy może wybrać spośród nich ten dopasowany do swojej aktualnej sytuacji finansowej, skłonności do ryzyka, długości okresu przez jaki zamierza oszczędzać. Warto wiedzieć, że część z nich oferuje dodatkowe korzyści, takie jak ulgi podatkowe czy dopłaty ze strony państwa.
Oczywiście, jeśli ktoś ma doświadczenie w inwestowaniu, ma na to czas i niezbędną wiedzę, to może pomnażać swoje oszczędności zupełnie niezależnie, inwestując w różne instrumenty finansowe. Nawet proste odkładanie regularnie określonej kwoty ma sens, tyle że jest mało efektywne.
Do rozwiązań stworzonych z myślą o oszczędzaniu na emeryturę należą:
Indywidualne Konta Emerytalne (IKE). Korzystając z nich po spełnieniu wymagań ustawowych (w skrócie: dokonanie wpłat przynajmniej w pięciu latach albo wpłacenie ponad połowy oszczędności nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę oraz ukończenie 60 r.ż.; dla osób korzystających z prawa do wcześniejszej emerytury – 55 lat) można uniknąć podatku od zysków kapitałowych, czyli tzw. podatku Belki.
Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Wpłaty na IKZE pozwalają obniżyć podstawę opodatkowania w danym roku, ale wypłata środków po 65. roku życia wiąże się z zapłatą 10-procentowego podatku od zysku.
Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). Obowiązkowe rozwiązanie dla większości pracowników, w którym na kapitał emerytalny składają się nie tylko oni sami, ale i pracodawcy oraz państwo.
Pracownicze Programy Emerytalne (PPE) oferowane tylko przez pracodawców, którzy zdecydowali się na taką formę nagradzania pracowników, którzy mogą, ale nie muszą, dokładać też coś od siebie.
W przypadku IKE i IKZE oszczędzanie odbywa się w ramach rocznych limitów ustalanych co roku przez ministra właściwego ds. spraw społecznych. Dla IKE jest to 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce prognozowanego na dany rok. W praktyce jest to wyższa kwota niż limit wpłat na IKZE, który wynosi 120% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce prognozowanego na dany rok (180% w przypadku prowadzących działalność gospodarczą).
Zwolennicy działań indywidualnych mogą samodzielnie inwestować w różne instrumenty finansowe, np. obligacje skarbowe, fundusze inwestycyjne czy akcje. Każdy z nich charakteryzuje się innym poziomem ryzyka i potencjalnego zysku.
Spokojny sen przyszłego emeryta
Na szczególną uwagę zasługują obligacje skarbowe, czyli papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa. Kupując obligacje, pożyczamy państwu pieniądze, a ono zobowiązuje się do ich zwrotu w określonym terminie wraz z należnymi odsetkami.
Zwrot kapitału jest gwarantowany przez Skarb Państwa, tym samym ryzyko utraty zainwestowanych środków jest minimalne. Co więcej, roszczenia właścicieli obligacji mają pierwszeństwo przed innymi zobowiązaniami budżetu państwa.
Emitent obligacji skarbowych, czyli Minister Finansów, oferuje papiery o różnym okresie zapadalności (od miesięcznych aż po 10-letnie) i odmiennych zasadach naliczania odsetek. Dla inwestorów długoterminowych najciekawsze są te, których oprocentowanie powiązane jest z inflacją, co pozwala zachować realną wartość pieniędzy.
IKE Obligacje i IKZE Obligacje – potrójne korzyści
Bank PKO BP stworzył specjalne produkty łączące zalety IKE i IKZE z bezpieczeństwem obligacji skarbowych. Są to IKE Obligacje i IKZE Obligacje.
Decydując się na taką formę oszczędzania zyskujemy:
Jak działają produkty emerytalne związane z obligacjami?
W ramach IKE/IKZE Obligacje możemy inwestować w różne rodzaje obligacji skarbowych:
W przypadku obligacji COI i EDO w liście emisyjnym podane jest oprocentowanie obowiązujące w pierwszym roku oszczędzania, a w kolejnych latach zależy od poziomu inflacji i marży. Co ważne, odsetki od obligacji COI są wypłacane co roku, natomiast w przypadku EDO są dopisywane do kapitału i przekazywane oszczędzającemu dopiero na koniec okresu oszczędzania.
Decydując się na IKE/IKZE Obligacje, możemy wybrać jeden rodzaj obligacji, które będą kupowane w naszym imieniu lub stworzyć własny portfel, określając procentowy udział poszczególnych ich rodzajów. Po dacie wykupu środki są automatycznie reinwestowane w kolejne obligacje, zgodnie z naszą dyspozycją. Co więcej, reinwestycja odbywa się po preferencyjnej cenie (99,90 zł za obligację o wartości nominalnej 100 zł), co dodatkowo zwiększa zyski.
W każdym momencie można zmienić dyspozycję dotyczącą rodzaju kupowanych obligacji i tym samym dostosować strategię inwestycyjną do aktualnej sytuacji na rynku.
Prowadzenie rachunków, opłaty
Każda osoba może posiadać po jednym rachunku IKE i IKZE. Konta IKE/IKZE Obligacje można założyć w oddziałach banku PKO BP lub w placówkach jego Biura Maklerskiego.
Wpłat na konta można dokonywać gotówką, przelewem bankowym lub poprzez wypłatę transferową z innego konta IKE/IKZE. Do założenia rachunku potrzebny jest dokument tożsamości, numer PESEL, podpisanie umowy i określenie preferencji dotyczących zakupu obligacji.
Opłaty za prowadzenie kont IKE/IKZE Obligacje są relatywnie niskie. W przypadku IKE Obligacje opłata roczna jest obliczana jako procent od wartości nominalnej obligacji zgromadzonych na koncie i pobierana dopiero w lutym następnego roku, przy czym obowiązuje limit maksymalnej opłaty. Prowizja za prowadzenie konta IKZE Obligacje jest stała, zgodna z aktualną taryfą opłat i prowizji Biura Maklerskiego PKO BP.
W obu przypadkach opłata nie jest pobierana za rok, w którym zawarto umowę.
Wypłata środków i wcześniejszy zwrot
W każdej chwili możemy zrezygnować z oszczędzania i wypowiedzieć umowę. W takim przypadku następuje zwrot zgromadzonych środków na zasadach dotyczących IKE lub IKZE, co może się wiązać z opłatami.
Operacja sięgnięcia po pieniądze po spełnieniu warunków ustawowych nazywa się wypłatą środków. Możliwe jest także przekazanie środków z jednego produktu emerytalnego na inny, czyli wypłata transferowa.
Decydując się na częściowy zwrot środków z IKE Obligacje (z konta IKZE można wypłacić jedynie całość środków), warto zadbać o to, aby w pierwszej kolejności zostały sprzedane te obligacje, których wykup wiąże się z najniższymi opłatami.
Co istotne, opłaty za przedterminowy wykup obligacji będących w portfelu nie są pobierane w przypadku wypłaty środków (również wypłaty transferowej), a odsetki są wypłacane w całości.
Podstawowe zasady w skrócie
Warto pamiętać o kilku istotnych kwestiach związanych z IKE/IKZE Obligacje:
Podkreślmy raz jeszcze – oszczędzanie na emeryturę jest konieczne, jeśli chcemy godnie żyć po zakończeniu aktywności zawodowej. IKE Obligacje i IKZE Obligacje łączą korzyści podatkowe z bezpieczeństwem obligacji wynikającym z gwarancji Skarbu Państwa.
Im wcześniej zaczniemy oszczędzać i mądrze inwestować, tym większe szanse na to, że emerytura będzie czasem spełnionych marzeń, a nie finansowych trosk.
