Biuro Informacji Kredytowej zakończyło prace nad nową formułą oceny punktowej (modelem scoringowym), która odpowiada na zmieniające się realia rynku finansowego, rozwój technologii oraz nowe produkty finansowe pojawiające się na rynku. Trwają testy implementacyjne w BIK, a instytucje finansowe będą mogły rozpocząć testowanie nowego modelu od początku 2026 roku.
Banki i inni kredytodawcy oceniają zdolność każdego konsumenta poszukującego odpowiedniego dla siebie kredytu. Robią to m.in. w oparciu o ocenę punktową (z ang. scoring) Biura Informacji Kredytowej (BIK), która jest przygotowywana nie tylko na podstawie historii spłat kredytów i pożyczek, obecnego zadłużenia, liczby i rodzaju zobowiązań zaciągniętych przez kredytobiorców, ale także częstotliwości i liczby zapytań kredytowych. Duża liczba zapytań kredytowych ma znaczenie przy ocenie ryzyka kredytowego i ustalaniu warunków finansowania. Może bowiem sugerować, że klient ma problemy z płynnością finansową i szuka możliwości wyjścia z kłopotów.
Co prawda BIK tłumaczył, że rozumie i wręcz popiera poszukiwanie przez konsumentów najlepszych ofert, więc pojawienie się kilku zapytań o ten sam produkt w krótkim czasie nie ma wpływu na ocenę kredytobiorcy, ale konsumenci wciąż mieli wątpliwości.
Nowy model będzie oparty na kluczowych kategoriach danych i precyzyjnie określonych założeniach:
W nowej formule oceny punktowej nie będą wykorzystywane dane z wniosków kredytowych niezakończonych udzieleniem finansowania. Od 1 lipca 2026 r. w związku ze zmianami w systemie przetwarzania danych o zapytaniach kredytowych, te które nie zakończą się udzieleniem finansowania będą automatycznie usuwane z bazy BIK po 14 dniach i tym samym nie będą przekazywane instytucjom finansowym.
Wprowadzenie nowego modelu oceny punktowej wymusiły zmiany zachodzące na rynku finansowym oraz rozwój technologiczny systemów wymiany informacji, umożliwiający częstsze aktualizacje danych. Duże znaczenie miało też pojawienie się nowych produktów finansowych (np. płatności odroczonych, pozabankowych kart kredytowych) oraz dynamiczny rozwój systemu pożyczek pozabankowych i konieczność uwzględnienia tych produktów w modelu oceny punktowej.
– Nowy model scoringowy to odpowiedź na oczekiwania klientów oraz dynamiczne zmiany w obszarze rozwoju produktów oferowanych na rynku finansowym. Chcemy, aby scoring BIK był jeszcze bardziej precyzyjnym narzędziem wspierającym odpowiedzialne decyzje kredytowe, zarówno po stronie konsumentów, jak i instytucji finansowych – podkreśla dr Mariusz Cholewa, Prezes Zarządu BIK.
Możliwe, że wpływ na decyzję o przygotowaniu nowego modelu scoringowego miała decyzja Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który przed kilkoma miesiącami postanowił sprawdzić, czy zasady ustalania przez instytucje finansowe zdolności kredytowej wnioskujących o kredyt nie ograniczają konkurencji w sektorze bankowym. Wątpliwości UOKiK dotyczyły zasad ustalania oceny punktowej na podstawie zapisów w rejestrach Biura Informacji Kredytowej. Urząd zdecydował, by zweryfikować, czy liczba zapytań kredytowych nie wpływa negatywnie na warunki finansowania i nie ogranicza tym samym praw konsumenta.
– Od kilku miesięcy analizujemy zasady i warunki oceny zdolności kredytowej, mamy bowiem podejrzenia, że model scoringowy BIK może ograniczać konkurencję pomiędzy bankami. Racjonalny konsument, chcący uzyskać najkorzystniejsze warunki np. kredytu hipotecznego składa zapytania kredytowe w kilku bankach. Często konsument nie zdaje jednak sobie sprawy, że każde kolejne zapytanie może obniżyć jego ocenę punktową i to niezależnie od tego, czy w którymś z banków otrzymał już decyzję kredytową. Porównując tę sytuację do innych rynków, to tak jakby sam fakt zwrócenia się o wycenę polisy do kilku zakładów ubezpieczeń jednocześnie, bądź skierowania zapytań o ofertę abonamentu telefonicznego do różnych firm telekomunikacyjnych, skutkował wymianą informacji o kliencie i pogorszeniem warunków kolejnych przekazywanych mu ofert – tłumaczył swoją decyzję Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.
Obniżenie oceny punktowej BIK ma wpływ na ocenę zdolności kredytowej w całym sektorze bankowym, a tym samym na warunki finansowania, co jest szczególnie istotne w przypadku kredytów hipotecznych opiewających na kwoty liczone w setkach tysięcy złotych. Prezes UOKiK argumentował, że taki mechanizm może być antykonkurencyjny, bowiem zniechęca lub wręcz karze świadomych konsumentów poszukujących najlepszych ofert, chcących poznać i porównać oferty produktów finansowych z kilku banków, a następnie wybrać tę, która jest dla nich najkorzystniejsza.
Procesy wdrożeniowe nowego modelu scoringowego ruszą w I kwartale 2026 r., co pozwoli na stopniowe dostosowanie systemów i polityk decyzyjnych po stronie instytucji finansowych. Trzeba mieć nadzieję, że po jego implementacji kredytobiorcy nie będą już mieli wątpliwości czy kilka zapytań w krótkim czasie ma wpływ na ich scoring.
